Kéo theo hàng loạt sản
phẩm mới cho những người ít tiền nhưng vẫn mong muốn cải thiện cuộc sống
của mình nhiều sản phẩm không chỉ rẻ hơn sản phẩm cùng loại ở phương
Tây, mà còn được thiết kế và sản xuất chỉ dành riêng cho người nghèo.
Những chi nhánh ngân
hàng được thành lập chỉ với chi phí 50 USD để phục vụ các nông dân ở
vùng xa xôi hẻo lánh nhất, bếp ăn bằng gỗ được cải tiến để tạo ra nhiều
nhiệt và ít khói hơn có giá 23 USD cho các bà nội trợ nông thôn... Tất
cả đang làm thay đổi bộ mặt đời sống và kinh doanh ở Ấn Độ.
Hãng Hindustan Unilever đã mất bốn năm để
nghiên cứu và phát triển hệ thống bình lọc nước chạy pin Pureit có giá
43 USD và đang được hơn 3 triệu gia đình ở Ấn Độ sử dụng, hầu hết là ở
các vùng nông thôn xa xôi, nhờ vào mạng lưới 45.000 phụ nữ là cộng tác
viên của hãng ở khắp cả nước. Một ví dụ khác là tủ lạnh Little Cool của
Công ty Godrej có giá 70 USD.
Chỉ cao khoảng 45cm và
có bề ngang 60cm, chiếc tủ lạnh nhỏ xíu này có thể dự trữ thức ăn, làm
ra đá, di chuyển dễ dàng, có chế độ chạy pin trong trường hợp bị mất
điện và tích hợp công nghệ cao để giữ lạnh nhiều giờ sau khi ngắt nguồn.
“Không ai trong gia đình tôi từng có một cái tủ lạnh. Nhưng với giá này
thì bây giờ chúng tôi có thể mua một cái” - bà nội trợ Sangeeta
Harshvardhan ở vùng nông thôn hẻo lánh Udgir thuộc bang miền tây
Maharasthra hể hả khoe. Không chỉ các
nhà sản xuất, ngành dịch vụ cũng nhảy vào cuộc. Anurag Gupta, một doanh
nhân ngành viễn thông, vừa ra mắt công nghệ ngân hàng phục vụ người
nghèo dùng điện thoại thông minh và máy quét dấu vân tay. Một đại diện
ngân hàng sẽ đi xuống vùng nông thôn và chi nhánh của ngân hàng được
dựng lên ở bất cứ nơi nào có bóng râm. Những
người muốn gửi hoặc rút tiền đến đó và đưa thẻ căn cước ra, quét vân
tay rồi gửi hay rút những khoản tiền nhỏ bé. Các giao dịch được xác nhận
qua điện thoại di động và đại diện của ngân hàng sau đó sẽ trở lại một
chi nhánh để chuyển hoặc rút số tiền mà anh ta cần. Ông
Gupta đặt tên cho phát kiến của mình là Zero, theo tên của phát minh mà
ông cho là vĩ đại nhất trong lịch sử Ấn Độ: con số 0. Các ngân hàng ở
Ấn Độ hiện đang sử dụng cách này để mở hàng triệu tài khoản mới. Chi phí
vận hành “ngân hàng lưu động” của Gupta khoảng 50 USD/tháng và có thể
phục vụ hàng trăm người mỗi ngày. Để so sánh, một trụ sở ngân hàng hay
máy rút tiền tự động sẽ tiêu tốn hàng ngàn USD. “Chúng
tôi biến điện thoại thành một chi nhánh ngân hàng” - ông Gupta nói về
chiếc điện thoại thông minh mà hệ thống của ông dùng để lưu trữ thông
tin tài khoản, dấu vân tay, hình và cả giọng nói của khách hàng. Hệ
thống Zero thậm chí còn giúp công nhân xây dựng Ấn Độ đang làm việc ở
Bahrain mở tài khoản ngân hàng và gửi tiền về nhà một cách dễ dàng.
Tiếp thị cho người nghèo
.
Giờ đây, trong khi các
nước giàu gặp khó khăn về kinh tế, các nước đang phát triển vẫn tăng
trưởng khá nhanh. “Có một thị trường tiềm năng cực lớn mà mọi công ty
đều có thể vươn tới. Các nhân tố kinh tế mới ngày nay đang làm thị
trường này ngày càng trở nên hấp dẫn” - Sunderraman, phó chủ tịch Công
ty chế biến Godrej & Boyce có trụ sở tại Mumbai, nhà sản xuất tủ
lạnh rẻ tiền hiệu Little Cool, bình luận. Nhu
cầu lớn một cách không ngờ cho điện thoại di động giá rẻ trong vài năm
trở lại đây ở các vùng nông thôn và những khu nhà ổ chuột là một ví dụ.
Nhờ có các điện thoại di động giá 20 USD và các mạng thu phí 2 xu/phút,
các công ty sản xuất điện thoại di động Ấn Độ mỗi năm thu hút thêm 5
triệu khách hàng mới, hầu hết là những người mà không ai nghĩ đến chuyện
phục vụ mới chỉ năm năm trước thôi.
Khuynh hướng này khiến
cả những công ty đa quốc gia hàng đầu thế giới như Unilever hay General
Electric (GE) phải chú ý. Chủ tịch GE Jeffrey Immelt, trong một chuyến
thăm châu Á gần đây, chỉ ra rằng tập đoàn toàn cầu này đang tái cơ cấu
để tận dụng điều mà ông gọi là “những sáng tạo đảo ngược”. “Mối
đe dọa lớn nhất với các công ty đa quốc gia Mỹ không phải là sự cạnh
tranh từ các đối thủ hiện giờ mà từ các đối thủ ở những thị trường mới
nổi” - giáo sư Vijay Govindarajan thuộc Trường kinh doanh Tuck School ở
Dartmouth và trưởng tư vấn sáng tạo của GE nhận định.
Những gì xảy ra hiện
giờ hoàn toàn khác với “cuộc cách mạng túi nhỏ” vào những năm 1980 khi
Unilever và các công ty hàng tiêu dùng các phát hiện rằng họ có thể thu
thêm hàng triệu USD bằng cách bán dầu gội đầu, bột giặt, kem đánh răng
và bánh snack đựng trong nhiều túi nhỏ với giá rẻ hơn. Lần
này, các doanh nghiệp Ấn Độ lại sáng tạo ra những sản phẩm cắt giảm chi
phí để có thể đến được tay hàng tỉ người trên toàn thế giới đang sống
với thu nhập dưới 2 USD/ngày, chứ không chỉ chia nhỏ chúng ra.
Thay vì xây dựng mạng
lưới phân phối siêu thị chuyên nghiệp, nhiều công ty sản xuất hàng giá
rẻ bán sản phẩm qua những nhóm nông dân tự giúp nhau ở địa phương và dù
lợi nhuận biên không lớn, nhưng với số lượng khổng lồ, đó vẫn sẽ là một
khoản lãi đáng kể với bất cứ nhà sản xuất nào. Đó là chưa kể họ còn có
thể vươn xa hơn sang các thị trường khác là châu Á và châu Phi.
Theo Nam