Giá trị thương hiệu được tính như thế nào?
Ngày đăng: 29/02/2012 (Lượt xem: 1089)
Đây là câu hỏi quan trọng mà bất cứ doanh nghiệp nào, dù lớn hay nhỏ, trước sau gì cũng sẽ quan tâm. Thương hiệu là tài sản tối quan trọng, nhất là khi doanh nghiệp cổ phần hoá, tham gia thị trường chứng khoán. Hiện nay, tại Việt Nam đã bắt đầu xuất hiện công ty luật, công ty tư vấn chuyên cung cấp dịch vụ đánh giá thương hiệu, định giá doanh nghiệp.
Các sàn giao dịch trực tuyến ra đời gần đây khẳng định nhu cầu mua bán, chuyển nhượng, sáp nhập công ty ngày càng tăng.
Sự kiện của Ranks Hovis McDougall năm 1988
Theo kết quả của nghiên cứu năm 2002 của
Interbrand, bình quân giá trị thương hiệu chiếm ít nhất một phần ba giá
trị cổ phiếu. Interbrand là một công ty tư vấn thương hiệu nổi tiếng
thế giới.Một điều khá thú vị là trước
đây, ngay tại các nước phát triển, thương hiệu đã không được công nhận
chính thức trên sổ sách kế toán của doanh nghiệp hiện nay. Doanh nghiệp
không thể tự định giá, ghi nhận tài sản thương hiệu trên bảng cân đối
tài sản trước khi đàm phán cổ phần cho nhà đầu tư bên ngoài.
Cuối những năm 1980, cách suy nghĩ và
cách làm này được thay đổi. Năm 1988, để tránh bị mua đứt bởi tập đoàn
khác, Ranks Hovis McDougall (RHM – tập đoàn thực phẩm hàng đầu ở Anh) đã
thành công trong việc chứng minh giá trị công ty của mình lớn hơn rất
nhiều nhờ vào danh mục thương hiệu mà trước đây chưa từng được công nhận
chính thức. Thật vậy, RHM đã thể hiện trong bảng cân đối tài sản con số
1,2 tỷ USD, đại diện cho giá trị của 60 thương hiệu công ty sở hữu.Đây
là sự kiện định giá thương hiệu đầu tiên dẫn đến quy luật: Không chỉ
thương hiệu được mua lại mới có thể định giá trên sổ sách, mà các thương
hiệu do chính công ty tạo ra cũng được định giá. Do đó, các thương hiệu
đều được RHM đưa vào báo cáo tài chính năm 1988, dưới dạng mục tài sản
vô hình. Sự kiện đã ảnh hưởng rộng rãi tại Anh, lan ra nhiều nước trên
thế giới.
Thương hiệu tại Việt Nam
Tại Việt Nam, tài sản vô hình nói chung
hay thương hiệu nói riêng chưa được chính thức công nhận trên các báo
tài chính. Quyết định số 206/2003/QD-BTC ngày 12-12-2003 của Bộ tài
chính ban hành chế độ quản lý, sử dụng và trích khấu hao tài sản cố định
chưa quy định thương hiệu là tài sản cố định vô hình nên chưa có cơ cở
hướng dẫn hoạch toán.Điều này sẽ gây
nhiều trở ngại và thiệt thòi cho doanh nghiệp trong quá trình hội nhập,
khi việc mua, bán,sáp nhập công ty đã trở nên phổ biến hơn. Nhà nước
cũng sẽ bị thất thoát trong quá trình cổ phần doanh nghiệp quốc doanh.
Đó là lý do Uy ban nhân dân TP.HCM gần đây có ý kiến chỉ đạo cơ quan ban
ngành liên quan phải cân nhắc yếu tố thương hiệu của Bệnh viện Bình Dân
(theo thông tin trên báo Tuổi Trẻ ngày 7-1-2007).
Ngay cả trong lĩnh vực nhượng quyền
thương mại (franchising) cũng cần được công nhận giá trị thương hiệu mới
phát triển được. Với họ, thương hiệu là tài sản gần như duy nhất.
Trường hợp McDonald’s của Mỹ hay chuỗi cà phê cao cấp của Gloria Jesn’s
của Úc là những ví dụ điển hình khi giá trị thương hiệu chiếm trên 70%
tổng giá trị tài sản doanh nghiệp.
Việt Nam sau hội nhập sẽ xuất hiện nhiều
hệ thống nhượng quyền. Các chủ nhân khó tránh khỏi lúng túng, khó khăn
trong việc định giá thương hiệu khi có nhu cầu cổ phần hoá hay góp vốn
liên doanh bằng chính thương hiệu. Ngay cả thương hiệu được công nhận
như tài sản vô hình chính thức cũng sẽ phát sinh nhiều khó khăn và tranh
cãi khác qua
Việt Nam sau hội nhập sẽ xuất hiện nhiều
hệ thống nhượng quyền
Phương pháp 4: Dựa vào giá cổ phiếu thị trường chứng khoán
Với doanh nghiệp đã tham gia thị trường
chứng khoán, có thể định giá thương hiệu qua giá trị cổ phiếu. Tuy
nhiên, đây là phương pháp khá phức tạp so với các phương pháp trước.Hai
giáo sư của trường Đại học Chicago (Mỹ) là Carol J.Simon và Mary
W.Sullivan đã áp dụng lý thuyết về tài chính để xây dựng phương pháp
này. Cách tính bắt đầu từ giá thị trường của doanh nghiệp, hàm số giá cổ
phiếu và lượng cổ phiếu phát hành. Nếu lấy giá thị trường của doanh
nghiệp trừ đi toàn bộ giá trị tài sản hữu hình trên bảng cân đối tài sản
như nhà xưởng, trang thiết bị, hàng tồn kho, vốn tiền mặt…sẽ có số dư
là tài sản vô hình.Tài sản vô hình
này có thể chia làm ba phần: giá trị tài sản nhãn hiệu, giá trị của
những yếu tố phi nhãn hiệu (nghiên cứu, bằng sáng chế…)và giá trị của
những yếu tố ngành nghề (quy định của ngành…). Trong đó, tài sản nhãn
hiệu được cho là hàm số của yếu tố thâm niên và thời điểm xuất hiện trên
thị trường; cho phí quảng cáo cộng dồn; tỷ lệ quảng cáo hiện tại so với
tổng chi phí quảng cáo toàn ngành.
Giá trị thương hiệu trên thị trường
chứng khoán dao động do ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, từ khách quan đến
chủ quan. Một chiến lược kinh doanh hay marketing vừa công bố đã có ảnh
hưởng nhất định trên giá trị cổ phiếu.Tháng
7 – 1982, Coca-Cola tung ra sản phẩm mới là Diet Coke. Lập tức giá trị
thương hiệu Coke vọt thêm 65% trong khi Pepsi vẫn nằm nguyên do không có
gì mới. Ba năm sau, giá trị thương hiệu của Coke rớt xuống 10% sau khi
giới thiệu tiếp sản phẩm mới New Coke “chết yểu”. Và dĩ nhiên, giá trị
thương hiệu đối thủ cạnh tranh – Pepsi đã tăng 45% cùng thời điểm.Rõ ràng, tâm lý nhà đầu tư quyết định giá trị các thương hiệu trên thị trường chứng khoán.
Phương pháp 5: Khả năng tạo lợi nhuận nhiều hơn bình thường
Đây có lẽ là phương pháp tốt nhất để
đánh giá thương hiệu. Trong đó, thu nhập tương lai thương hiệu có thể
mang lại được ước tính rồi trừ bớt.
Thứ nhất là dựa vào kế
hoạch dài hạn. Cụ thể là lấy con số luồng lợi nhuận dự tính và trừ giảm
đi. Vấn đề là ước tính thế nào cho đúng. Phải cân nhắc yếu tố sức mạnh
và ảnh hưởng thương hiệu với môi trường cạnh tranh.
Cách thứ hai được áp dụng khi không muốn
tính hoặc tính không được luồng lợi nhuận trong tương lai mà thương
hiệu có thể mang lại.Trong trường hợp
này, người ta ước tính thu nhập hiện tại rồi áp dụng cấp số phân. Nếu
thu nhập hiện tại không ảnh hưởng trung thực tình hình kinh doanh của
thương hiệu, có thể lấy con số bình quân của vài năm trước. Nếu số bình
quân là số âm hay quá thấp (do các vấn đề có thể khắc phục được), có thể
lấy con số toàn ngành để làm chuẩn suy ra.
Theo Nam